گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه اراک ، Javad_370@yahoo.com
چکیده: (۱۶۳۸ مشاهده)
در این پژوهش، بررسی وضعیت رسوبگذاری رودخانه قرهچای واقع در استان مرکزی و امکان برداشت شن و ماسه در محدوده سیلابدشت آن مطالعه شد. برای این کار با شبیهسازی جریان رودخانه، میزان فرسایش و رسوبگذاری در بازهای به طول 8/29 کیلومتر در نزدیکی شهرستان خنداب محاسبه شد. پس از تهیه اطلاعات هیدرولیکی مورد نیاز و اطلاعات مربوط به مواد رسوبی و دانهبندی رسوبات، آورد رسوبی رودخانه و نحوه توزیع آن در طول مسیر رودخانه با استفاده از مدل HEC-RAS بررسی شد. پس از واسنجی مدل، رابطه انتقال رسوب ویلکاک با شش درصد اختلاف با مقادیر اندازهگیری شده در ایستگاه هیدرومتری به عنوان مناسبترین رابطه برآورد دبی رسوب شناسایی شد. بر این اساس، میزان تغییرات در تراز کف هر یک از مقاطع رودخانه، میزان رسوب عبوری و تغییرات پروفیل طولی رودخانه طی دوره ده ساله شبیهسازی شد. نتایج نشان داد که در طول ده سال، به طور متوسط سیزده سانتیمتر فرسایش در طول بازه مورد بررسی وجود داشت. متوسط فرسایش در بازههای شش کیلومتری از بالادست به پاییندست به ترتیب 18، 21، 14، 8 و 2/3 سانتیمتر بود؛ بنابراین، امکان برداشت مصالح رودخانهای در این بازه وجود نداشت. همچنین ایجاد گودال برداشت به طول شش کیلومتر، عرض پنجاه متر و عمق بیست و پنجاه سانتیمتر، از عمیقترین نقطه کف رودخانه در شش کیلومتر پاییندست نشان داد که این گودالها پس از ده سال در شرایط خود باقی میماند و به حالت اولیه قبل از برداشت برنمیگردد. بنابراین، تنها در صورت لزوم در شش کیلومتر انتهایی ـ که میزان فرسایش به کمترین حد خود رسیدهاست ـ امکان برداشت وجود خواهد داشت.